Chính sách thuế nhập khẩu nhôm, thép của EU (tại Pháp) đến 8/3/2025

Mức thuế nhập khẩu và biện pháp bảo hộ của EU đối với nhôm, thép

Thuế cơ bản và EVFTA: Liên minh châu Âu áp dụng thuế nhập khẩu chung (MFN) cho nhôm và thép đối với các nước ngoài EU. Nhờ Hiệp định Thương mại Tự do EU-Việt Nam (EVFTA) có hiệu lực từ 2020, nhiều mặt hàng nhôm, thép của Việt Nam được giảm thuế sâu khi vào EU, tiến tới 0% sau lộ trình 7-8 năm​ baodauthau.vn. Tuy nhiên, để hưởng ưu đãi EVFTA, hàng hóa phải đáp ứng quy tắc xuất xứ nghiêm ngặt.

Biện pháp tự vệ (Safeguard): Từ năm 2018, EU áp dụng hạn ngạch thuế quan tự vệ đối với thép nhập khẩu để bảo vệ sản xuất nội khối. Cụ thể, EU phân bổ hạn ngạch không thuế theo quý cho các nước xuất khẩu thép; nếu vượt hạn ngạch, phần vượt bị áp thuế 25%​ reuters.com. Biện pháp này được đưa ra sau khi Mỹ đánh thuế thép năm 2018, nhằm ngăn thép giá rẻ bị chuyển hướng tràn vào EU​ reuters.com. Đến đầu năm 2025, Ủy ban châu Âu đang xem xét thắt chặt hạn ngạch do lo ngại kế hoạch Mỹ áp thuế mới sẽ khiến thép dư thừa đổ về châu Âu​ reuters.com. Theo quy định WTO, biện pháp tự vệ tối đa 8 năm (hết giữa 2026), nên EU dự kiến tìm cơ chế thay thế hoặc gia hạn sau thời điểm này​ reuters.com. Bộ trưởng Công nghiệp Pháp Marc Ferracci tháng 2/2025 cũng kêu gọi điều chỉnh “điều khoản tự vệ” để siết nhập khẩu thép, vì cho rằng “quá nhiều thép Trung Quốc được trợ cấp đang vào EU, gây khó khăn cho ngành thép châu Âu”​ gazdaujourdhui.fr. Điều này phản ánh lập trường của Pháp muốn bảo hộ ngành thép nội địa, vốn đang suy giảm nhu cầu ~20% trong 5 năm qua​ gazdaujourdhui.fr

Thuế chống bán phá giá (AD) và chống trợ cấp (CVD): EU tích cực sử dụng công cụ phòng vệ thương mại với nhôm, thép:

• Thép: EU đã áp nhiều thuế AD/CVD lên thép từ Trung Quốc và các nước. Ví dụ, tháng 11/2022 EU áp thuế chống bán phá giá €239 đến €607 mỗi tấn đối với thép tôn mạ điện (ECCS) từ Trung Quốc và Brazil, nhằm bảo vệ ~1.000 lao động ngành thép đóng gói tại Pháp, Đức, Tây Ban Nha, Ý​ policy.trade.ec.europa.eu. Đặc biệt, nhằm ngăn lẩn tránh thuế, EC ngày 07/05/2024 mở rộng thuế AD 19,3% và thuế CVD 20,5% (đang áp dụng với thép không gỉ cán nguội từ Indonesia) sang cả nhập khẩu từ Việt Nam, Đài Loan, Thổ Nhĩ Kỳ​ eurofer.eu. Kết quả điều tra cho thấy có tình trạng các nước này nhập phôi thép không gỉ giá rẻ từ Indonesia để gia công rồi xuất sang EU, làm vô hiệu hóa thuế chống bán phá giá ban đầu​ eurofer.eu. Ngoài ra, EU vừa khởi xướng điều tra chống bán phá giá thép cuộn cán nóng từ Việt Nam (cùng Ấn Độ, Nhật Bản, Ai Cập) vào tháng 8/2024​ vietnamnews.vn. Đây là dấu hiệu EU lo ngại thép Việt Nam có thể bán phá giá khi thị phần tăng nhanh.

• Nhôm: EU cũng áp dụng thuế AD với sản phẩm nhôm Trung Quốc. Từ tháng 10/2020, EU đã áp thuế chống bán phá giá kéo dài 5 năm đối với nhôm định hình (thanh, profile) từ Trung Quốc, với mức thuế suất khoảng 21% – 32% tùy nhà sản xuất​ italpres.com. Đến 2021, EU tiếp tục áp thuế AD sơ bộ 19,6% – 47,3% lên một số sản phẩm nhôm cán (lá nhôm, nhôm tấm) Trung Quốc​ italpres.com. Các biện pháp này nhằm đối phó việc Trung Quốc trợ cấp, bán phá giá nhôm – bằng chứng là giá nhôm Trung Quốc bị bóp méo bởi chi phí năng lượng và nguyên liệu được trợ giá​ italpres.com. Nhờ EVFTA, Việt Nam không bị áp các mức thuế cơ bản cao như Trung Quốc, và thuế xuất khẩu nhôm từ Việt Nam sang EU sẽ giảm về 0% vào năm 2028​ baodauthau.vn. Tuy nhiên, EU có thể sẽ điều tra nếu nghi ngờ nhôm Việt Nam dùng nguyên liệu giá rẻ từ Trung Quốc để né thuế.

Thuế carbon (CBAM): Một chính sách mới quan trọng của EU là Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), áp dụng thử từ 2023 và dự kiến thu phí đầy đủ từ 2026. CBAM sẽ đánh chi phí phát thải CO₂ lên thép và nhôm nhập khẩu nhằm bình đẳng chi phí carbon với sản phẩm sản xuất tại EU. Điều này không phải “thuế nhập khẩu” truyền thống nhưng sẽ ảnh hưởng tương tự đến giá hàng nhập. EU dự kiến loại bỏ dần hạn ngạch CO₂ miễn phí cho ngành thép trong giai đoạn 2026-2034, thay bằng CBAM​ trungtamwto.vn. CBAM được kỳ vọng chống “rò rỉ carbon”, ngăn thép nhôm sản xuất bằng công nghệ gây ô nhiễm (như ở Trung Quốc, Ấn Độ) hưởng lợi thế giá rẻ. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra thách thức lớn cho nhà xuất khẩu từ nước đang phát triển như Việt Nam về công nghệ sản xuất “xanh”.

Ảnh hưởng đến xuất khẩu nhôm, thép của Việt Nam sang Pháp và EU

Xuất khẩu thép: EU hiện là thị trường xuất khẩu thép lớn thứ 2 của Việt Nam (sau ASEAN), chiếm ~18% kim ngạch năm 2022​ trungtamwto.vn. Lượng thép Việt Nam xuất sang EU năm 2022 khoảng 1,3 triệu tấn (16% tổng xuất khẩu thép)​. Nhờ EVFTA (xóa dần thuế) và nhu cầu đa dạng hóa nguồn cung của EU, Việt Nam tăng mạnh thị phần: từ vị trí 20 (năm 2020) vươn lên top 7 nhà cung cấp thép cho EU năm 2024, chiếm 6,1% thị phần​ vietnamnews.vn. Riêng Pháp – một thị trường lớn trong EU – nhập nhiều thép cho xây dựng và công nghiệp. Mặc dù chính sách thương mại chung do EU quyết định, tác động tại Pháp thể hiện qua việc các nhà nhập khẩu thép ở Pháp được hưởng lợi từ nguồn thép Việt giá cạnh tranh. Tuy vậy, nếu EU áp thuế tự vệ hoặc AD, doanh nghiệp nhập khẩu Pháp sẽ giảm mua từ Việt Nam, ảnh hưởng xuất khẩu Việt. Ví dụ, thép không gỉ cán nguội Việt Nam nay chịu thuế AD 19,3% và CVD 20,5% khi vào EU​ eurofer.eu, gần như mất lợi thế giá so với thép EU. Tương tự, cuộc điều tra AD với thép cuộn cán nóng có thể dẫn đến thuế mới, đe dọa 1,6 triệu tấn thép Việt đã xuất sang EU trong 6 tháng đầu 2024​ vietnamnews.vn. Ngay khi có tin điều tra, xuất khẩu thép Việt sang EU tháng 6/2024 đã giảm 24,4% so với cùng kỳ​ vietnamnews.vn. Các biện pháp của EU vì thế tác động trực tiếp đến kim ngạch xuất khẩu và thị phần thép Việt Nam tại Pháp/EU.

Xuất khẩu nhôm: Ngành nhôm Việt Nam xuất khẩu chưa lớn bằng thép, nhưng EU cũng là thị trường đáng kể. Năm 2022, Việt Nam xuất khẩu sản phẩm nhôm đạt 2,13 tỷ USD, trong đó xuất sang EU hơn 307 triệu USD (chiếm ~14,5%)​trungtamwto.vn. Sản phẩm nhôm xuất sang EU chủ yếu là nhôm chế tạo, nhôm định hình (phục vụ xây dựng, nội thất) vì Việt Nam chưa có nhà máy luyện nhôm thỏi (toàn bộ alumin khai thác đều xuất thô)​ trungtamwto.vn. Thị trường Pháp có nhu cầu nhôm trong xây dựng, giao thông khá cao, nhưng cũng đòi hỏi chất lượng và chứng chỉ xuất xứ chặt chẽ. Nhờ EVFTA, một số dòng thuế nhôm Việt vào EU giảm ngay và sẽ về 0%, tạo thuận lợi cạnh tranh so với nhôm Trung Quốc (đang bị đánh thuế AD cao)​ baodauthau.vn. Thực tế những năm gần đây xuất khẩu nhôm Việt sang EU tăng đều, nhưng quy mô còn khiêm tốn. Do đó, chính sách thuế EU tác động đến nhôm Việt Nam ở mức hạn chế hơn thép. Tuy nhiên, CBAM sắp tới sẽ ảnh hưởng mạnh đến nhôm: sản xuất alumin và nhôm định hình ở Việt Nam dùng nhiều điện than, phát thải CO₂ lớn​ trungtamwto.vn. Nếu không cải thiện, nhôm Việt vào EU (trong đó có Pháp) sẽ chịu chi phí carbon cao, làm giảm sức cạnh tranh đáng kể.

Tác động gián tiếp: Chính sách thuế của EU với các nước khác cũng ảnh hưởng gián tiếp đến Việt Nam. Khi EU cấm vận hoặc áp thuế nặng lên thép Nga, Belarus (vì xung đột Ukraine) và đánh thuế thép Trung Quốc, nguồn cung cho EU thiếu hụt, đây là cơ hội để thép Việt tăng xuất khẩu. Ngược lại, nếu EU siết chặt nhập khẩu (qua hạn ngạch hay thuế AD), thép Việt khó vào được, buộc phải tiêu thụ nội địa hoặc tìm thị trường khác. Điều này có thể gây dư cung trong nước, giảm giá bán, ảnh hưởng lợi nhuận doanh nghiệp. Ngoài ra, dòng thép giá rẻ từ Trung Quốc không vào EU được có thể chảy sang Đông Nam Á, tạo sức ép cạnh tranh lớn cho doanh nghiệp thép Việt ngay tại sân nhà​ vietnamnews.vn

Cơ hội và rủi ro cho các doanh nghiệp Việt Nam

Cơ hội:

• Ưu đãi thuế quan EVFTA: EVFTA mở ra lợi thế lớn về thuế cho doanh nghiệp Việt Nam so với đối thủ không có FTA. Nhiều sản phẩm thép, nhôm của Việt Nam vào EU đã được giảm thuế và sẽ miễn thuế hoàn toàn sau vài năm​ baodauthau.vn. Điều này giúp hàng Việt có giá cạnh tranh hơn tại Pháp và EU, tạo động lực tăng xuất khẩu. Thực tế, từ khi EVFTA có hiệu lực (2020), thị phần thép Việt tại EU đã tăng vọt (như đã nêu, lên 6.1% năm 2024)​vietnamnews.vn. Đây là cơ hội để doanh nghiệp Việt mở rộng thị trường, nhất là khi EU đang đa dạng hóa nguồn cung ngoài Trung Quốc.

• Khoảng trống thị trường do Trung Quốc bị hạn chế: EU áp thuế cao lên nhôm, thép Trung Quốc (do bán phá giá, trợ cấp) khiến hàng Trung Quốc kém cạnh tranh. Doanh nghiệp Việt có cơ hội chiếm thị phần mà Trung Quốc để lại, miễn là đáp ứng được tiêu chuẩn EU. Ví dụ, EU đánh thuế AD 25,3% lên thép không gỉ Trung Quốc từ 2022 argusmedia.com, thì thép inox Việt Nam (nếu không bị điều tra) có thể thế chỗ với thuế suất ưu đãi và chất lượng tốt. Tương tự, nhôm định hình Việt Nam có thể tận dụng việc nhôm Trung Quốc bị áp thuế ~30%​ italpres.com để thâm nhập sâu hơn vào EU.

• Nhu cầu ổn định ở EU/Pháp: Dù tăng trưởng kinh tế chậm, EU vẫn cần nhập khẩu một lượng lớn thép (39,5 tỷ € năm 2024)​ reuters.com và nhôm phục vụ các ngành công nghiệp quan trọng (ô tô, xây dựng, đóng gói). Các ngành này tại Pháp không thể phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn nội địa, do đó doanh nghiệp Việt có cơ hội trở thành nhà cung ứng ổn định nếu vượt qua rào cản kỹ thuật.

• Động lực nâng cao chất lượng: Sự cạnh tranh ở EU buộc doanh nghiệp Việt cải thiện công nghệ, chất lượng và xanh hóa sản xuất. Điều này về dài hạn giúp nâng cao năng lực cạnh tranh tổng thể, không chỉ ở EU mà trên thị trường toàn cầu.

Rủi ro:

• Bị điều tra phòng vệ thương mại: Khi xuất khẩu tăng mạnh, nguy cơ bị EU điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp tăng cao. Thực tế ngành thép Việt đã “lọt tầm ngắm” EU: vụ thép không gỉ và thép cán nóng nêu trên. Nếu bị áp thuế AD/CVD, doanh nghiệp sẽ mất lợi thế giá, thậm chí mất thị trường EU. Rủi ro này hiện hữu khi nhiều nhà sản xuất Việt Nam chưa quen ứng phó kiện tụng thương mại phức tạp ở EU.

• Rào cản tiêu chuẩn và pháp lý: Thị trường EU/Pháp nổi tiếng với tiêu chuẩn khắt khe (chất lượng, môi trường, lao động…). Như Chủ tịch Hiệp hội Nhôm Việt Nam nhận định, hàng Việt muốn vào EU ngoài giá cả còn phải đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường, lao động rất cao​ trungtamwto.vn. Nếu doanh nghiệp không cải thiện quy trình (ví dụ kiểm soát chất lượng, chứng chỉ xuất xứ, chứng nhận giảm CO₂), hàng sẽ khó vượt qua hàng rào kỹ thuật, ngay cả khi thuế nhập khẩu ưu đãi.

• Cơ chế CBAM và xu hướng “xanh”: EU đang tiên phong áp dụng CBAM, yêu cầu chi trả chi phí phát thải khi xuất khẩu thép, nhôm sang EU từ 2026. Đây là rủi ro lớn cho doanh nghiệp Việt vì công nghệ sản xuất hiện tại phát thải cao​ trungtamwto.vn. Nếu không đầu tư công nghệ sạch, sản phẩm sẽ gánh thêm “thuế carbon” làm đội giá bán, giảm sức cạnh tranh và có thể mất đơn hàng vào tay đối thủ “xanh” hơn. Ngoài ra, EU có thể yêu cầu chứng nhận nguồn gốc nguyên liệu (loại bỏ nguyên liệu từ những nước có dấu chân carbon cao hoặc vi phạm nhân quyền…), tạo thêm áp lực tuân thủ.

• Cạnh tranh và biến động thị trường: Doanh nghiệp Việt còn đối mặt cạnh tranh từ các nước khác cũng muốn vào EU (Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ, Brazil…). Nếu EU mở hạn ngạch cho các nước này hoặc họ ký FTA với EU (như Thổ Nhĩ Kỳ có Liên minh thuế quan), hàng Việt sẽ chịu áp lực về giá. Bên cạnh đó, biến động kinh tế – chính trị (chiến tranh, suy thoái) có thể làm nhu cầu thép, nhôm EU sụt giảm, ảnh hưởng đơn hàng xuất khẩu. Chẳng hạn năm 2023-2024 nhu cầu thép EU giảm, sản lượng EU suy yếu, EU càng bảo hộ nội địa hơn​ gazdaujourdhui.fr ​reuters.com, làm rủi ro đơn hàng cho nhà xuất khẩu ngoài khối tăng lên.

Phản ứng của Trung Quốc và các nước châu Á khác

Trung Quốc: Trung Quốc coi các chính sách thuế nhôm, thép của phương Tây (Mỹ, EU) là đe dọa đến lợi ích của họ. Bắc Kinh thường phản ứng mạnh mẽ, cả bằng lời nói lẫn hành động đáp trả. Trước đây, Trung Quốc đã chỉ trích EU áp thuế thép là bảo hộ trá hình, đồng thời khiếu nại lên WTO về cách tính thuế của EU trong vài trường hợp​ policy.trade.ec.europa.eu. Gần đây, sau khi EU khởi xướng điều tra trợ cấp xe điện Trung Quốc (tháng 9/2023), Trung Quốc lập tức trả đũa bằng cách mở điều tra chống bán phá giá đối với rượu brandy nhập từ EU (mặt hàng chủ lực của Pháp)​ reuters.com. Bộ Thương mại Trung Quốc đã áp dụng biện pháp tạm thời, yêu cầu nhà nhập khẩu đặt cọc ~40% giá trị brandy EU, khiến rượu Pháp vào Trung Quốc bị đội chi phí​ reuters.com. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron gọi đây là hành động “trả đũa thuần túy”​ reuters.com. Phản ứng này cho thấy Trung Quốc sẵn sàng dùng “đòn tương xứng” nhắm vào ngành nhạy cảm của EU (rượu mạnh, ô tô…) nếu bị gây sức ép ở nhôm, thép. Ngoài ra, Trung Quốc còn có chiến lược chuyển hướng xuất khẩu: khi bị hạn chế ở Mỹ/EU, họ tăng bán sang các thị trường khác (châu Á, châu Phi) với giá rẻ, gây dư cung toàn cầu và kéo giá thép, nhôm đi xuống​ vietnamnews.vn. Điều này gián tiếp tạo sức ép lên ngành thép nhôm Việt Nam (vì phải cạnh tranh với hàng Trung Quốc tại các thị trường thứ ba và trong nước).

Về mặt ngoại giao, Trung Quốc cùng một số nước (Nga, Ấn Độ) thường phản đối tại WTO những biện pháp của EU nếu cho rằng vi phạm quy tắc. Tuy nhiên, EU cũng khéo léo viện dẫn lý do chống bán phá giá, bảo vệ môi trường để biện minh. Trung Quốc có thể không thắng kiện ngay nhưng thông qua WTO để gây sức ép dư luận, đồng thời mặc cả trong đàm phán song phương (ví dụ yêu cầu EU nới lỏng thuế đổi lấy hợp tác trong lĩnh vực khác).

Các nước châu Á khác: Nhiều nước châu Á xuất khẩu thép, nhôm lớn cũng chịu ảnh hưởng và có phản ứng riêng:

• Nhật Bản, Hàn Quốc: Đây là đồng minh của EU trên diễn đàn thương mại, nhưng sản phẩm thép của họ đôi khi cũng bị EU điều tra (như thép cuộn cán nóng Nhật đang bị xem xét cùng Việt Nam​ vietnamnews.vn). Thông thường, Nhật Bản và Hàn Quốc chọn cách đối thoại với EU, cung cấp thông tin để tránh bị áp thuế, hoặc xin miễn trừ trong trường hợp đặc thù. Họ cũng đầu tư nhà máy tại EU để tránh thuế nhập khẩu. Về công khai, các nước này ít khi đối đầu EU mà tập trung nâng chất lượng, giá trị gia tăng để cạnh tranh bằng chất lượng hơn là giá rẻ.

• Ấn Độ: Ấn Độ vừa là nguồn cung thép lớn, vừa có xu hướng bảo hộ nội địa. Khi EU áp thuế hay hạn ngạch với thép (ví dụ thép không gỉ, thép cán nóng), Ấn Độ có thể tăng cường thị trường khác hoặc đẩy mạnh tiêu thụ nội địa. Ấn Độ cũng từng đăng ký tham vấn WTO trong vụ EU tự vệ thép 2018. Đồng thời, Ấn Độ đôi lúc áp thuế trả đũa gián tiếp – ví dụ tăng thuế nhập khẩu hàng EU – nhưng ở lĩnh vực khác để gây áp lực mà không vi phạm trực tiếp (một chiến thuật ngoại giao thương mại).

• Đông Nam Á: Các nước ASEAN như Indonesia, Malaysia từng bị EU áp thuế (vụ inox Indonesia) nên cũng phản ứng tại WTO và tìm cách lách qua nước thứ ba. Việt Nam, Malaysia, Thái Lan cũng sử dụng biện pháp phòng vệ riêng trước thép Trung Quốc (Việt Nam áp thuế AD lên thép cuộn, phôi thép Trung Quốc từ 2016,...), nhằm hạn chế ảnh hưởng từ sự dư thừa của Trung Quốc​ catts.eu. Nhìn chung, các nước châu Á cố gắng đa dạng hóa thị trường xuất khẩu để không lệ thuộc EU, đồng thời tăng cường hợp tác khu vực (ví dụ thông qua RCEP) để bù đắp nếu xuất khẩu sang EU gặp khó.

Tổng thể, phản ứng chung của các nước châu Á là cân bằng giữa đấu tranh và thích nghi: đấu tranh bằng cách khiếu nại, trả đũa có chọn lọc; thích nghi bằng cách nâng cao năng lực cạnh tranh hoặc chuyển hướng thị trường. Điều này cũng là bài học cho Việt Nam trong việc ứng phó chính sách thương mại của EU.

Ngành bị tác động mạnh nhất tại Việt Nam

Chính sách thuế nhôm, thép của EU tác động trực tiếp đến các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu thép, nhôm của Việt Nam. Những ngành/lĩnh vực cụ thể chịu ảnh hưởng nhiều nhất gồm:

• Ngành thép xây dựng và thép cán dẹt: Đây là nhóm xuất khẩu chính sang EU. Các doanh nghiệp lớn như Hòa Phát, Hoa Sen, Nam Kim… trong những năm qua đẩy mạnh xuất khẩu tôn mạ, thép cuộn, thép hình sang EU hưởng ưu đãi EVFTA. Khi EU điều tra và áp thuế, các công ty này chịu tác động đầu tiên: khối lượng xuất khẩu có thể sụt giảm, lợi nhuận giảm. Ví dụ, Hòa Phát đã phải ngừng xuất khẩu thép sang Mỹ do thuế cao, chuyển sang EU và thị trường khác​ tuoitre.vn; nay nếu EU áp thuế tương tự, họ sẽ mất thêm thị trường lớn. Thép không gỉ và thép hợp kim cũng nằm trong diện rủi ro – vụ việc mở rộng thuế inox vừa qua khiến các nhà xuất khẩu thép không gỉ Việt Nam (dù ít) gần như đóng cửa đường sang EU​ eurofer.eu. Nhìn chung, toàn bộ chuỗi sản xuất thép từ luyện phôi đến cán thành phẩm đều chịu liên đới, nhưng nặng nhất là khâu xuất khẩu: tồn kho tăng, giá nội địa giảm, ảnh hưởng đến cả ngành thép trong nước.

• Ngành nhôm định hình và chế tạo: Do Việt Nam chưa sản xuất nhôm nguyên liệu, các doanh nghiệp nhôm tập trung vào ép đùn nhôm định hình, sản xuất đồ gia dụng, linh kiện nhôm… để xuất khẩu. EU áp thuế hay CBAM sẽ ảnh hưởng tới các công ty như Nhôm Sông Hồng, Nhôm Đô Thành… vốn đang tìm chỗ đứng ở châu Âu. Đơn hàng xuất khẩu nhôm có thể bị cắt giảm nếu chi phí tăng (do thuế carbon) hoặc bị cạnh tranh bởi nhôm tái chế “xanh” từ EU. Ngoài ra, các doanh nghiệp này phụ thuộc nguyên liệu nhôm thỏi nhập khẩu; nếu EU cấm/hạn chế nhôm giá rẻ từ Nga, Trung Quốc trên thị trường quốc tế, chi phí đầu vào của họ cũng tăng. Do đó, ngành nhôm Việt chịu tác động cả đầu vào lẫn đầu ra từ chính sách EU.

• Ngành logistic và cảng biển phục vụ xuất khẩu: Mặt hàng thép, nhôm có khối lượng lớn trong cơ cấu hàng xuất khẩu đi EU. Nếu xuất khẩu giảm do thuế, các đơn vị vận tải biển, cảng vụ (như cảng Sài Gòn, cảng Cái Mép) cũng giảm sản lượng. Tuy mức độ không lớn bằng tác động trực tiếp đến nhà sản xuất, nhưng những ngành dịch vụ logistics liên quan sẽ cảm nhận rõ nếu kim ngạch thép, nhôm sang EU sụt giảm mạnh.

• Ngành công nghiệp hỗ trợ sử dụng thép, nhôm xuất khẩu: Một số doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sản phẩm sử dụng nhiều thép, nhôm (như linh kiện cơ khí, đồ nội thất kim loại) cũng gián tiếp bị ảnh hưởng. Khi EU áp thuế nguyên liệu, giá thép, nhôm trên thị trường quốc tế biến động, kéo theo giá đầu vào của các ngành này thay đổi. Ví dụ, doanh nghiệp sản xuất xe đạp điện xuất EU có thể bị ảnh hưởng nếu giá thép ống, nhôm khung tăng do khan hiếm nguyên liệu giá rẻ.

Ứng phó của các ngành: Trước những tác động trên, các hiệp hội như Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), Hiệp hội Nhôm Việt Nam đã chủ động phối hợp cơ quan nhà nước. Họ tư vấn doanh nghiệp đa dạng hóa thị trường, tận dụng các FTA khác (Anh, CPTPP) để bù đắp nếu EU khó khăn. Đồng thời, khuyến nghị doanh nghiệp cải tiến công nghệ, giảm phát thải để đáp ứng xu hướng EU. Chính phủ Việt Nam cũng tích cực hỗ trợ pháp lý nếu doanh nghiệp bị kiện ở EU, và xem xét các chính sách (như tín chỉ carbon, quỹ khử carbon) giúp ngành thép, nhôm chuyển đổi “xanh” phù hợp với CBAM. Về dài hạn, việc tham gia sâu chuỗi cung ứng EU (qua đầu tư, liên doanh tại EU) có thể là hướng đi cho doanh nghiệp thép, nhôm Việt nhằm giảm rủi ro thuế quan.

Kết luận

Đến đầu tháng 3/2025, chính sách thuế nhập khẩu nhôm và thép của EU – bao gồm thuế MFN, hạn ngạch tự vệ, thuế chống bán phá giá/trợ cấp và cơ chế điều chỉnh carbon – đang định hình lại dòng chảy thương mại toàn cầu. Tại thị trường Pháp và EU nói chung, các biện pháp này vừa bảo vệ ngành kim loại nội địa, vừa tạo thách thức cho nước xuất khẩu như Việt Nam. Xuất khẩu thép, nhôm của Việt Nam đã tận dụng được một số cơ hội từ EVFTA và khoảng trống thị trường, nhưng cũng đối mặt nguy cơ bị phòng vệ thương mại và yêu cầu tiêu chuẩn ngày càng cao. Ý kiến chuyên gia cho rằng doanh nghiệp Việt cần chủ động nâng cao nội lực, tuân thủ luật chơi (chống bán phá giá, tiêu chuẩn môi trường) để giữ vững và mở rộng thị phần ở EU​ trungtamwto.vn. Đồng thời, sự phối hợp chính sách giữa Việt Nam và EU (tham vấn định kỳ, cơ chế cảnh báo sớm) sẽ giúp giảm thiểu các xung đột thương mại. Trong bối cảnh Trung Quốc và nhiều nước phản ứng đa chiều, Việt Nam cần ứng xử khéo léo để vừa tranh thủ được lợi ích từ chính sách thuế EU, vừa bảo vệ được lợi ích ngành thép, nhôm trong nước một cách bền vững.

Nguồn tài liệu tham khảo: Các thông tin và số liệu trên được tổng hợp từ Ủy ban châu Âu, Bộ Kinh tế Pháp, Tổ chức Thương mại Thế giới và ý kiến của các hiệp hội, chuyên gia kinh tế – thương mại trong và ngoài nước​ reuters.com ​eurofer.eu ​vietnamnews.vn ​gazdaujourdhui.fr ​trungtamwto.vn ​reuters.com

… Các nguồn này cho thấy bức tranh toàn diện về chính sách thuế nhôm, thép của EU và tác động đa chiều đối với Việt Nam.

Tổng hợp và phân tích bởi phòng nghiên cứu và phát triển

Công ty Ngôi Sao Châu Á